De eendenslachter waar de leugen regeert

Eendenslachter Tomassen gaf nooit interviews. Maar nu het bedrijf in korte tijd haar natuurvergunning verloor bij de provincie en haar vergunningen bij de gemeente Ermelo dreigt te verliezen, kwaakt adjunct directeur Jeroen IJzerman voluit. In lijn met de korte reacties van het bedrijf waneer er weer eens criminele activiteit aan het licht kwam, neemt IJzerman het met de feiten niet zo nauw.

In een interview met Pluimveeweb ¹ zegt hij bijvoorbeeld:
“De relatie met de gemeente is gespannen. Als we er niet uitkomen met hen stappen we naar de bestuursrechter of desnoods naar de Raad van State. We staan sterk. Eendenhouders hoeven zich geen zorgen te maken.”
Zo werken juridische procedures echter niet. De gemeente heeft een ontwerpbesluit genomen. Daar kan Tomassen een zienswijze op indienen, zoals ook Animal Rights zal doen. Vervolgens volgt een definitief besluit. Daar kan Tomassen tegen in beroep gaan bij de bestuursrechter. Als de uitkomst Tomassen dan nog niet bevalt, staat hoger beroep open bij de Raad van State.
Eendenhouders zouden zich grote zorgen moeten maken en het zinkende schip verlaten.

Van niet begrijpen hoe het juridische proces werkt, gaat IJzerman vervolgens over op ontkenning:
“Een gemeente mag de wet Bibob toepassen als ze aanwijzingen hebben dat er sprake is van criminele activiteiten, zoals drugshandel. Daar is bij ons absoluut geen sprake van. De wet Bibob is oneigenlijk toegepast op ons.”
IJzerman vergeet hier te vermelden dat de gemeente Ermelo werd getipt door het Openbaar Miniserie om een Bibob-onderzoek op te starten. Daarnaast was er ook al meerdere keren vanuit de maatschappij, onder andere door Animal Rights, opgeroepen om een Bibob-onderzoek te houden.
Het gaat ook niet persé om drugshandel, witwassen of prostitutie, maar om de integriteit van houders en/of aanvragers van vergunningen en subsidies te toetsen bij het landelijk bureau BIBOB. Er wordt onderzocht of er een kans bestaat dat een vergunning, subsidie of overheidsopdracht misbruikt wordt of misbruikt zal worden voor criminele activiteiten. Tomassen heeft een vergunning voor het in bedrijf hebben van een slachthuis en dus wordt er logischerwijs in eerste instantie gekeken naar het overtreden van de Wet dieren en de Warenwet.

“De gemeente wijst op het aantal boetes die we hebben ontvangen van de NVWA. Wij staan evenals andere slachterijen onder permanente controle van de NVWA en hebben ongeveer 2.000 controles per jaar van de NVWA. We krijgen weleens een boete van de NVWA, maar van alle pluimveeslachterijen in Nederland scoren wij het beste blijkt uit de jaarlijkse NVWA-monitoring. Wij scoren geen 10 maar wel een 9 en daar ben ik trots op.”
IJzerman verwijst hier naar de ‘slachthuismonitor’ van de NVWA. Het is reeds lang bekend dat de NVWA-slachthuismonitor helemaal geen afspiegeling is van de misstanden die daadwerkelijk bij slachthuizen en dus ook de eendenslachter plaatsvinden. Zo had ook varkens- en runderslachthuis Gosschalk in Epe een ’10’ op die monitor toen het vanwege ernstige dierenmishandeling, aangetoond via undercoverbeelden, werd gesloten en vervolgens failliet ging.
Ook de NVWA zelf weet dat. Op 22 mei 2023 werd de NVWA-slachthuismonitor gepubliceerd over de eerste helft van 2022 en nam de NVWA voor het eerst ook alle zogenaamde ‘niet akkoord’-bevindingen mee. Zo bleken er in die periode door de NVWA 5.700 tekortkomingen vastgesteld te zijn in de 39 grote Nederlandse roodvlees- en pluimveeslachthuizen, maar dat leidde tot ‘slechts’ 401 schriftelijke waarschuwingen of boetes. 
Gerard Bakker, inspecteur-generaal van de NVWA zei daarover: ”De cijfers laten zien dat slachthuizen op dit moment onvoldoende verantwoordelijkheid nemen om dierenwelzijn en voedselveiligheid te borgen. Het gaat te vaak mis en het moet beter. De vereiste verandering en houding van de sector moet uit het bedrijfsleven zelf komen. Daar waar het bedrijfsleven tekortschiet, grijpen we in.”
En verantwoordelijk minister Adema zei in het daaropvolgende Kamerdebat: ”Het gaat niet om incidenten maar om structurele dierenmishandeling”.
Animal Rights en omwonenden van het slachthuis vragen al jaren de inspectierapporten op die zijn opgesteld door de NVWA-inspecteurs bij het eendenslachthuis. Hierin staan veel meer misstanden en overtredingen dan wat uiteindelijk door de NVWA als ‘boete-waardig’ of ‘waarschuwing-waardig’ wordt beoordeeld.

Ook de productie van het eendenslachthuis stelt IJzerman rooskleuriger voor dan deze is:
“Nu zitten we overigens rond de zes miljoen eendenslachtingen per jaar.”
In werkelijkheid slachtte het slachthuis in 2024 4.629.540 eenden. 6 Miljoen zal ook in 2025 niet gehaald worden. De laatste keer dat 6 miljoen eenden werden geslacht was in 2022.

Sommige illegale activiteiten moet IJzerman wel toegeven:
”Dat we zonder vergunning een luchtwasser buiten ons bouwblok hebben gebouwd is één ding. Het tweede is dat we een nieuwe vergunning hebben aangevraagd, die er nog steeds niet is. Twee jaar geleden hebben we samen met de gemeente nog een intentieovereenkomst gesloten voor die nieuwe vergunning. Nu dreigt de nieuwe vergunning er niet te komen, maar dreigt ook de oude vergunning ineens te worden ingetrokken.”
De nieuwe vergunning komt er in de eerste plaats niet omdat Tomassen niet heeft voldaan aan wat er in de intentieovereenkomst was afgesproken en in de tweede plaats vanwege de criminele geschiedenis van het bedrijf zoals naar voren komt uit het Bibob-onderzoek.

“Indien Tomassen wegvalt heeft dat, volgens hem, grote gevolgen voor de voedselveiligheid van eendenvlees in Nederland maar ook de omringende landen.”
Ook dat is onzin. Tomassen is helemaal geen grote speler binnen Europa. Landen als Hongarije, Frankrijk en Polen produceren vele malen meer eendenvlees dan Nederland en ook Bulgarije en Duitsland zitten daar waarschijnlijk boven. Al deze landen moeten zich aan dezelfde Europese slachthuis- en voedselveiligheid-regels houden als Tomassen.

Tegen De Stentor ² zegt IJzerman:
”Het is schandalig en niet houdbaar. Wat er in het Bibob-rapport staat is geheim, maar ik mag er wel iets over zeggen. Het gaat om die inval van vorig jaar, waar we nooit voor veroordeeld zijn. En er staan bestuurlijke boetes in: een vies kratje, condens aan het plafond, een keer met een vrachtwagen gereden waar het niet mocht. Dat soort dingen. Wij hebben Bibob-experts ernaar laten kijken en die zeggen: dit is flinterdun. Hier kun je de vergunning van een bedrijf onmogelijk voor intrekken.”
Met ”nooit voor veroordeeld” bedoelt IJzerman: nog niet voor veroordeeld. IJzerman zou alles kunnen vertellen over die inval wat hij weet, want dat komt niet uit het Bibob-onderzoek, maar vanuit zijn kennis als dader van dit misdrijf (het ‘omkatten’ van eendenvlees). Dat doet hij niet.
Tomassen is nog niet veroordeeld omdat het onderzoek nog loopt. Een Woo-verzoek naar de zaak werd recent - 23 september - geweigerd, omdat ”openbaarmaking van de door u gevraagde informatie de opsporing en vervolging in deze zaak kan benadelen, omdat daarmee inzicht wordt verkregen in het kennisniveau van de instanties die belast zijn met de opsporing en vervolging. Bovendien wordt de strafzaak daarmee onderwerp van een publiek debat, nog voordat de rechter een oordeel heeft gegeven. Ik maak deze informatie daarom niet openbaar.”
Het gaat ook niet om ”een vies kratje, condens aan het plafond, een keer met een vrachtwagen gereden waar het niet mocht,” maar om, bijvoorbeeld, het doorsnijden van de kelen van niet voldoende bedwelmde eenden, het niet afdoende controleren op ‘rugliggers’ en beklemde eenden, levende eenden bij het afval en eenden die creperen aan hittestress.

IJzerman gaat door met liegen:
”Mensen denken: zie je wel, het zal wel weer niet kloppen bij Tomassen. Voor onze beeldvorming is dit funest. Maar wij plegen geen strafbare feiten.”
De boetes bevestigen dat het bedrijf strafbare feiten pleegt en de hierboven genoemde inval doet dat sterk vermoeden.

Dat moet hij vervolgens ook zelf toegeven:
”Wij hebben VSE in 2016 overgenomen omdat het bedrijf noodgedwongen moest stoppen. Daardoor nam onze productie toe, maar dat viel binnen de vergunning. Wel zijn er inderdaad een paar bouwwerken geplaatst, zoals een slibtank, bloedtank en een luchtwasser, die nog vergund moesten worden. Dat is ook de reden waarom er in 2017 een nieuwe vergunning is aangevraagd. Maar let wel: die bouwwerken zijn juist geplaatst om het milieu en de omwonenden te beschermen.”
Illegaal bouwen is een strafbaar feit. Bovendien valt de extra productie niet binnen de vergunning. IJzerman liegt hier opnieuw. Er staat weliswaar geen maximaal aantal te slachten eenden in de huidige vergunning, maar wel een maximaal aantal vrachtwagenbewegingen, die er voor zorgen dat er per slachtdag niet meer dan ongeveer 20.000 eenden mogen worden aangevoerd.

Ook over waarom de intentieovereenkomst niet tot een vergunning leidde, namelijk omdat Tomassen niet alle vereiste gegevens aanleverde, ontkent het bedrijf de eigen verantwoordelijkheid:
”Feit is dat kort nadat de intentieovereenkomst was gesloten, wethouder Weidema opstapte en de projectleider werd vervangen. Vanaf dat moment is de wind volledig gedraaid. Het contact werd heel moeilijk. Er werd van gemeentewege een advocatenkantoor ingeschakeld en ineens was het een heel ander verhaal. De deur ging dicht.”

Huisjurist Scholten vervolgt met:
”Wij hebben de nieuwe wethouder meermalen uitgenodigd om te komen kijken, om het gesprek te voeren, maar die uitnodiging is nooit aangenomen. De mensen die nu over ons beslissen, zijn hier nog nooit geweest. Dat is toch gek?”
Wethouder Arap-John Tigchelaar reageert daarop tegen De Stentor:
”Op 23 juli 2024 zijn burgemeester Van Daalen en ik, expliciet op mijn verzoek, op bezoek geweest bij Tomassen Duck-To. De ‘mensen die erover beslissen’ zijn de gemeenteraad en het college van B&W. Uiteraard ben ik portefeuillehouder, maar ik beslis niet in mijn eentje. Ook verschillende raadsleden hebben een bezoek gebracht aan het bedrijf. Wat de heer Scholten zegt, klopt dus niet. Ik heb daarnaast veel gesprekken gevoerd met CFO Elbertsen over de gang van zaken, onder andere om hem te informeren welke stappen de gemeente nam. Dit laat onverlet dat het toetsen van een aanvraag gebeurt op basis van aangeleverde gegevens en niet op basis van gesprekken of een bezoek.”

Ook tegen de Volkskrant ³ mag IJzerman alleen zijn mond open doen met huisjurist Scholten aan zijn zijde. Ook hier oreert Scholten dat in de oude vergunning uit 2002 geen exacte aantallen slachtingen staan genoemd zonder te vermelden dat het aantal slachtingen wél wordt begrensd door de maximaal toegestane vrachtwagenbewegingen. Hij liegt vervolgens keihard:
”Ik durf me juridisch gezien wel op het standpunt te stellen dat de vergunning ongelimiteerd is.”

Ook hier bagatelliseert IJzerman de overtredingen van het bedrijf weer:
”‘Als ze ons op basis van de genoemde overtredingen in het Bibob-onderzoek willen sluiten, dan kan elke slachterij in Nederland dicht. Condens of een ruimte waar nog een veertje ligt, dat mag niet, maar gebeurt overal weleens.”
Inderdaad zouden meer slachthuizen gesloten moeten worden. De boetes bij Tomassen draaien echter niet (alleen) om een beetje condens en een achtergebleven veertje. In werkelijkheid gaat het om boetes voor zware vormen van dierenmishandeling. Animal Rights zal deze binnenkort nog eens op een rij zetten.

Verder niets nieuws dus bij Tomassen Duck-To: de leugen regeert!