Dierenbelangenorganisaties roepen politie en overheid op te stoppen met het inzetten van honden en paarden bij conflictsituaties

De dieren die ingezet worden bij rellen en de oproep om daar mee te stoppen kregen aardig wat nieuws aandacht en de Partij voor de Dieren stelde Kamervragen: ¹

Indiendatum: 25 januari 2021

Schriftelijke vragen van het lid Wassenberg (Partij voor de Dieren) aan de minister van Justitie en Veiligheid over het gebruik van politiepaarden en -honden bij oproerbeheersing

Is het juist dat bij een verboden demonstratie in Amsterdam een politiepaard werd aangevallen met een ploertendoder, en daarbij gewond raakte?
Is het juist dat bij een verboden demonstratie in Eindhoven enkele politiepaarden uitgleden en één politiepaard in paniek losbrak en wegrende?
Hoeveel politiepaarden- en honden zijn er sinds de verboden demonstratie op het Museumplein in Amsterdam op 17 januari jongstleden ingezet en hoeveel daarvan zijn gewond geraakt?
Erkent u dat paarden vluchtdieren zijn en derhalve de instinctieve reactie hebben om aan angstige situaties te willen ontkomen?
Erkent u dat politiepaarden en –honden een verhoogd risico lopen om blootgesteld te worden aan geweld? Vindt u dat acceptabel?
Op welke manier waarborgt u het welzijn van de politiepaarden en –honden?
Bent u bereid alternatieven te onderzoeken voor de inzet van politiepaarden- en honden bij oproerbeheersing? Zo ja, binnen welk tijdsbestek? Zo nee, waarom niet?

In de antwoorden legt demissionair minister Grapperhaus op 1 maart uit wat de politiepaarden is aangedaan en wat de inzet was: ¹

"Tijdens de demonstratie in Amsterdam zijn verschillende politiepaarden geslagen met een ploertendoder. Naar de daders loopt een onderzoek. De politie heeft aangegeven dat het met de gewond geraakte paarden weer goed gaat."

"Er zijn twee paarden uitgegleden [in Eindhoven], waarvan één daarbij ten val kwam. Dit ondanks het gebruik van zogeheten stiftjes in de hoefijzers om uitglijden te voorkomen. Het gevallen paard is zonder ruiter terug naar de paardentrailer gerend. Dit is instinctief gedrag van het dier."

"Tussen 17 en 31 januari 2021 heeft de Bereden Politie 10 inzetten gehad. Het aantal paarden per inzet varieerde tussen 8 en 36. De politie heeft aangegeven dat er in de genoemde periode in totaal 178 paarden zijn ingezet. 
In Amsterdam is één paard gewond geraakt aan het hoofd als gevolg van een klap met een ploertendoder. Twee paarden hebben een schaafwond overgehouden aan de inzet en vier paarden zwellingen."

De vragen over het paard als vluchtdier en het risico dat de dieren lopen, doet Grapperhaus af met de bekende riedeltjes over selectie en training. Hij vindt de risico's aanvaardbaar omdat de inzet van dieren effectief zou zijn. Dat dieren hierin geen keuzevrijheid hebben, komt niet ter sprake en is voor deze minister ook geen overweging:

"Zowel mensen als dieren kunnen in een stressvolle situatie verschillende vormen van gedrag vertonen. Door middel van selectie, opleiding en training kan dit gedrag door mensen en werkdieren worden beheerst. Paarden zijn vooral kuddedieren. Van deze eigenschap maakt de politie gebruik bij alle trainingen en inzetten van politiepaarden. Door het werken in een groep ondervinden paarden steun aan elkaar."

"Net als medewerkers van de ME lopen politiepaarden en hun ruiters bij een inzet risico om blootgesteld te worden aan geweld. Ik vind dat een acceptabel risico, gegeven de situatie. Politiepaarden zijn goed getraind voor deze situaties en voorzien van beschermingsmiddelen. Bovendien is het inzetten van politiepaarden in dit soort situaties een bewezen effectief middel. Over het algemeen heeft de aanwezigheid van paarden en honden een preventieve werking en voorkomt het vaak dat er geweld moet worden aangewend. Met behulp van de inzet van paarden kan een mensenmassa snel worden verplaatst dan wel uit elkaar gedreven worden. Daarnaast kan een specifieke groep mensen worden ingesloten. De heftige gebeurtenissen in Amsterdam en Eindhoven zijn wat dat betreft uitzonderingen."

"Bij ME-inzetten hebben politiepaarden en -honden een toegevoegde waarde. Ze worden, weloverwogen en terughoudend, ingezet in situaties waarin dat verantwoord wordt geacht. De politiepaarden en -honden raken doorgaans zelden gewond tijdens een ME-inzet. Als zij worden ingezet is dit altijd kortstondig en doelgericht. De dieren worden voorafgaand aan een ME-inzet, indien nodig, van extra beschermingsmiddelen voorzien en er wordt een afweging gemaakt of het te bereiken doel, handhaving van de openbare orde en veiligheid, opweegt tegen het gevaar voor mens en dier. De inzet van de politiepaarden en –honden geschiedt, gezien de omstandigheden, zo veilig mogelijk. Dierenwelzijn is daarbij een van de afwegingen."

"Dierenwelzijn heeft, net als optimale training en verzorging, bij de politie altijd een hoge prioriteit. De politiepaarden komen tijdens ME-inzetten altijd als groep (gebruik makend van hun kudde-instinct) in actie, waardoor ze tijdens de inzet steun aan elkaar hebben. Het werken in een groep zorgt voor rust. Bij de samenstelling van de groep is er aandacht voor welke ruiters en paarden goed kunnen samenwerken. 
Beenbeschermers en neusplaten worden altijd aangebracht. Tijdens een inzet zelf worden ook altijd zo veel mogelijk rustmomenten ingebouwd. Zo staan paarden voorafgaand aan een charge altijd (in relatieve rust) achter het commandovoertuig opgesteld en nooit oog-in-oog met de relschoppers. Zo nodig, worden ook gelaatschermen of oordoppen gebruikt. Ook na afloop krijgen de paarden de juiste nazorg."

In alternatieven is de minister noch de politie echt geïnteresseerd:

"Politiepaarden en honden hebben in de praktijk bewezen dat zij een deescalerend effect hebben tijdens ordehandhavend optreden. De inzet van deze dieren maakt dat een deel van de ordeverstoorders uit eigen beweging de betreffende locatie verlaat. Zonder de inzet van de eerdergenoemde dieren zou de politie zich genoodzaakt zien om geweld te moeten gebruiken tegen een grotere groep ordeverstoorders met kans op een grotere escalatie van de gevaarsituatie en een ingrijpendere vorm van geweld door de politie jegens ordeverstoorders, en vice versa. 

De politie geeft aan dat zij relevante ontwikkelingen met betrekking tot de inzet van politiepaarden en honden continue in de gaten houdt. Er is tot op heden nog geen geschikt alternatief voor de inzet van politiepaarden en -honden ten aanzien van crowd control, crowd management en riot control. In die situaties werkt de inzet deze dieren– meer dan elk ander middel – de-escalerend.
"

Op zondag 14 maart ging het bij protesten op het Haagse Malieveld opnieuw mis. Een hondengeleider van de politie werd belaagd door demonstranten tijdens een charge. Zijn hond werd geschopt en zelf werd hij belaagd door een andere hond. Daarop werd een waarschuwingsschot gelost. ¹ De man stond op 12 mei ter verantwoording tegenover de rechter. Tijdens de zitting probeerde hij duidelijk te maken dat hij een dierenliefhebber is, omdat hij de maker is van de beroemde foto van de eekhoorn die aan een bloem ruikt. Foto ten spijt, de rechter veroordeelde hem tot een taakstraf van 150 uur.²

In de week ervoor toonde een uitzending van Zembla opnieuw dat politiehonden door middel van mishandeling getraind worden. Al in 2018 onthulde het televisieprogramma RamBam, dat er bij KNPV-verenigingen honden worden mishandeld. Vorig jaar toonde het programma Undercover in Nederland dat opnieuw aan.