Inhoud
Handhavingsverzoek: Hek dat ecoduct Oud-Reemst afsluit moet weg
Donderdagochtend 26 september 2024 werden drie wolvenwelpen doodgereden op de N310 vlakbij het ecoduct Oud-Reemst dat het Nationaal Park Hoge Veluwe (NPHV) verbindt met Planken Wambuis, een natuurgebied in handen van Natuurmonumenten. De wolven hadden veilig deze provinciale weg - die een noord-zuidroute over de Veluwe vormt van Elburg via Nunspeet, Elspeet en Otterlo naar Oosterbeek bij Arnhem - over kunnen steken via ecoduct Oud-Reemst, ware het niet dat het ecoduct door het NPHV is afgesloten met een hek.
Ook op 3 en 24 november 2024 kwamen wolven om het leven op de N310 nabij Otterlo.
Sommige volwassen wolven kunnen met enige moeite over het hek klimmen, welpen lukt dat niet.
Het moge duidelijk zijn dat dit hekwerk gevolgen heeft voor in het wild levende dieren en aldus een flora- en fauna-activiteit betreft onder de Omgevingswet. Voordat een dergelijke activiteit uitgevoerd kan worden, moet de provincie als bevoegd gezag aan de hand van een vergunningsaanvraag beoordelen of de activiteit kan worden toegestaan. Een vergunning is nooit aangevraagd (en verleend) en daarom is NPHV in overtreding. 1
Daarnaast vormt het hekwerk een overtreding van de zorgplicht, inhoudende dat eenieder moet voorkomen dat een wild dier onnodig lijdt en dat degene die een flora- en fauna-activiteit verricht en weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat die activiteit nadelige gevolgen kan hebben voor de natuurbescherming, die nadelige gevolgen moet voorkomen, zoveel mogelijk beperken of ongedaan maken.
Bovendien is het provinciebestuur verplicht maatregelen te nemen die ervoor zorgen dat de wolf in een gunstiger staat van instandhouding wordt gebracht.
Op 7 april 2025 verzochten Animal Rights en Faunabescherming het college van Gedeputeerde Staten van de provincie Gelderland om handhavend op te treden tegen de Stichting NPHV.
NPHV
Het NPHV is een omheind natuurgebied van 5400 hectare in de gemeenten Ede en
Arnhem. Het natuurgebied is in particulier bezit en mensen krijgen alleen toegang als zij
een kaartje kopen. Om te voorkomen dat mensen het natuurgebied zonder ticket betreden staan er hekken rondom het gehele park. De hekken zorgen er ook voor dat wilde dieren zoals moeflons
en edelherten het park niet kunnen verlaten, om tegelijkertijd te grote aantallen grofwild buiten te houden, zodat mensen die betalen voor toegang tot het park in aanraking kunnen komen met wilde dieren én zodat jagers eenvoudiger kunnen jagen op wilde dieren binnen de rasters.
Het NPHV is daarmee, volgens Faunabescherming en Animal Rights, een safaripark en een schiettent, een commercieel ‘pretpark' met entreegelden, horeca, recreatie en jacht.
Het park maakt deel uit van Natura 2000-gebied Veluwe, dat met een oppervlakte van ongeveer 90.000 hectare het grootste ‘aaneengesloten’ natuurterrein van Nederland is. NPHV ligt in het centrale hart van de Veluwe en behelst binnen de rasters ongeveer 5% van het oppervlakte van de Veluwe. Op de kwalificatie ‘aaneengesloten’ valt het een ander af te dingen, aangezien het park de aansluiting met rondom gelegen terreinen op de Veluwe juist voorkomt door de rondom geplaatste hekken.
Het grotere plaatje
Ecoduct Oud-Reemst 2 is onderdeel van het streven naar ontsnippering van de Veluwe 3 en maakt onderdeel uit van het project ‘Negen Ecoducten’, een samenwerking tussen Rijkswaterstaat, provincie Gelderland en ProRail. Door de aanleg van drie ecopassages op de Veluwe ontstond een betere, veiligere verbinding tussen het zuid-westelijk deel van de Veluwe (Planken Wambuis / Renkumse Poort), NPHV, het oostelijk deel van de Veluwe (Deelerwoud) en het noordelijk deel van de Veluwe (Harskampse Zand). 4
Ook in de Renkumse Poort werden 2 ecoducten gebouwd waardoor via het Renkumse Beekdal een ecologische verbinding ontstond met de uiterwaarden van de Rijn.
Naast zes ecoducten op de Veluwe, werden er twee aangelegd op de Utrechtse Heuvelrug en één op de Sallandse Heuvelrug. Dit alles om het natuurherstel in Nederland een forse impuls gegeven via veilige doortochten voor wilde dieren. 5
Doordat de hekken rondom NPHV de eenheid van de Veluwe en de daarin levende wilde dieren als geheel verstoren, zijn vanaf 2012 rasterverlagingen, ecoducten en wildpassages gerealiseerd, om migratie van wilde dieren (met name herten en reeën) tussen de natuurgebieden weer mogelijk te maken.
Hiertoe is in 2012 een overeenkomst gesloten tussen NPHV en de provincie waarin is opgenomen dat het NPHV de ecopassages openstelt voor de migratie van wild.
Afsluiting Oud-Reemst
In 2019 sluit NPHV de met belastinggeld gefinancierde doorgangen die het park met de rest van de Veluwe verbinden op eigen initiatief af met een hekwerk, om te voorkomen dat wild van het ene naar het andere natuurgebied oversteekt. 6
Een deel van het hekwerk sluit het ecoduct Oud-Reemst af, dat dus juist is ontworpen om te dienen als een belangrijke verbindingsroute tussen natuurgebieden op en rondom de Veluwe en een migratieroute voor wilde, grondgebonden diersoorten.
Vanaf 2022 wordt de gehele omheining rondom het park verhoogd om specifiek wolven buiten te houden. Op dat moment leven er al wolven in het park, wat feitelijk betekent dat de wolven worden opgesloten hetgeen de wolf ten minste verstoort. Sinds 2021 wordt de wolf in NPHV gesignaleerd en inmiddels is er ten minste één roedel aanwezig in NPHV die zich daar ook jaarlijks voorplant. 7
De politie bevestigt dat sprake is van verstoring en vraagt het Openbaar Ministerie in 2023 om handhavend op te treden tegen NPHV wegens het onrechtmatig afsluiten van faunapassages die ervoor moeten zorgen dat het wild het park in en uit kan. 8
Volgens de provincie Gelderland was er geen sprake van verstoring, omdat uit onderzoek was gebleken dat een wolf over het hek is geklommen. Het Openbaar Ministerie concludeerde dat de wolf verstoord is geweest, maar vervolgde het park niet omdat bepaalde maatregelen zouden worden genomen. De proeftijd bedroeg een jaar.
Dat jaar is inmiddels ruimschoots voorbij en uit niets blijkt dat er enige maatregelen zijn genomen.
Naar de stichtingen hebben begrepen is het NPHV bezig met het verhogen en verstevigen van het gehele hekwerk rondom het park.
Urgentie
Volgens de natuurbeschermingsorganisaties is handhavend optreden van het grootste belang, nu de overtreding niet alleen resulteert in verstoring van beschermde wilde dieren (zoals de wolf) maar zelfs heeft geresulteerd en opnieuw kan resulteren in de dood van beschermde wilde dieren (zoals de jonge wolven in het najaar van 2024).
Opzet
NPHV wist of moet na de incidenten in januari (conflict tussen twee roedels) 9 en september 2024 weten van het risico op conflicten en verkeersongevallen. Zolang NPHV het hek niet verwijdert, aanvaardt het NPHV bewust de kans dat andere jonge wolven het bestaande hek niet kunnen overwinnen en ook worden doodgereden. Het nog langer afgesloten houden van het ecoduct zal onvermijdelijk leiden tot meer ongevallen met jonge wolven met dodelijke afloop.
Daarom menen Faunabescherming en Animal Rights dat als deze situatie zich nog eens voordoet, het NPHV kan worden verweten dat zij door hun verboden activiteit naast het gevangen houden en verstoren ook opzettelijk wolven hebben doen doden in strijd met artikel 11.46 van het Bal (en de Habitatrichtlijn).
Conclusie / Handhavingsverzoek
Het hek op ecoduct Oud-Reemst is zonder omgevingsvergunning gebouwd. Het is verboden om zonder vergunning een flora- en fauna-activiteit te verrichten (artikel 5.1, tweede lid, onder g, van de Omgevingswet). Het spreekt voor zich dat het plaatsen van een hoog hekwerk midden in een natuurgebied en bovenop een ecoduct, waardoor de trek van wilde dieren doelbewust wordt beperkt, een flora- en fauna-activiteit is waarvoor een vergunning is benodigd. Die vergunning is er niet en alleen al daarom is sprake van een overtreding waartegen de provincie handhavend dient op te treden.
Met het plaatsen en laten voortbestaan van het hek wordt bewust een levensgroot risico aanvaard op ernstige en mogelijk voor de wolf dodelijke ongelukken op de N310.
Het plaatsen en in stand houden van het hek is ook in strijd met de zorgplicht.
Bovendien is het provinciebestuur verplicht maatregelen te nemen die ervoor zorgen dat de wolf in een gunstiger staat van instandhouding wordt gebracht.
Een minimale uitleg van deze verplichting leidt er in ieder geval toe dat het provinciebestuur gehouden is om maatregelen te nemen om het verongelukken van wolven op de N310 te voorkomen. De enige effectieve maatregelen is naar het oordeel van de stichtingen het verwijderen van het betreffende hek.
Animal Rights en Faunabescherming verzoeken de provincie om met spoed handhavend op te treden en de overtreding te beëindigen, door NPHV op te dragen het hek te verwijderen op straffe van een last onder bestuursdwang.
-
Snoeihard oordeel expert: ‘Hekken Hoge Veluwe zijn illegaal’ ↩
-
Ontsnippering Hart van de Veluwe: de relatie met het Nationale Park De Hoge Veluwe ↩
-
Miljoenen kostende ecoducten rond De Hoge Veluwe nog altijd afgesloten ↩
-
'Wolf in Park Hoge Veluwe is verstoord', zegt OM na onderzoek ↩
-
Wildcamera filmt wolven die territorium verdedigen en over hek springen op de Veluwe ↩
Update
Op 10 april 2025 weigeren Gedeputeerde Staten van Gelderland een ontheffing op grond van de Wet natuurbescherming voor het verwijderen van wolven uit het nationale park de Hoge Veluwe. 1 De ontheffing was aangevraagd door Stichting Het Nationale Park De Hoge Veluwe op 20 juli 2022. De ontheffing werd aangevraagd ter "bescherming van wilde flora of fauna , of in het belang van de instandhouding van de natuurlijke habitats." En "in het belang van de volksgezondheid, de openbare veiligheid of andere dwingende redenen van groot openbaar belang". NPHV gaf als voornaamste reden dat het park niet tot het natuurlijke verspreidingsgebied van de wolf behoort.
Voor het verwijderen van de wolven uit het park had NPHV de volgende aanpak voorgesteld, op volgorde van uitvoering , wanneer de maatregel ervoor niet functioneert:
1. Het openzetten van 10 dassenkleppen in de omrastering van het Park , waarbij de wolf alleen het park kan verlaten (red: exclusion flap) en niet meer toe kan treden;
2. Als de onder 1 weergegeven maatregel niet naar behoren functioneert, wil de initiatiefnemer de box-in-box-methode toepassen. Hierbij wordt een prooidier in een kooi aan de parkzijde van het hekwerk geplaatst. Het idee hierbij is dat de wolf de kooi met lokdier benadert en de box inloopt. De wolf kan de box alleen verlaten door via een dassenklep de omrastering van het park te verlaten;
3. Als de onder 2 genoemde maatregel niet functioneert wil de initiatiefnemer overgaan tot afschot van de wolven binnen het park , middels bersjacht en/of aanzitjacht. 2
Deze aanvraag illustreert vooral hoe ver de mensen van het NPHV afstaan van de realiteit.
Het gaat het park om bescherming van de moeflon, een exoot die origineel niet in Nederland thuis hoort.
Verder is een doorn in het oog van NPHV dat gedragsverandering bij de ander dieren op de Veluwe als gevolg van wolven leidt tot een verminderde wildzichtbaarheid: "Teruglopende bezoekersaantallen door verminderde zichtbaarheid van wild zijn zeer schadelijk voor NPDHV."
In september 2022 voegt NPHV nog een populistisch tintje toe aan hun argumenten: "De wolven - die zijn opgegroeid in het drukke Nederland - lijken allerminst
bang te zijn voor de aanwezigheid van de mens en gedragen zich daarbij steeds brutaler.”
Zelfs het anti-wolf college van Gelderland kan deze absurde fratsen van NPHV niet vergunnen.
Update 2
Op 14 april 2025 brengt de provincie Gelderland - en opvallend genoeg niet de media - het nieuws naar buiten dat een dag eerder, op zondag 13 april in de middag, ”een hardloopster door - vermoedelijk - een wolf 2 keer in haar been gebeten” is in Nationaal Park Hoge Veluwe (NPHV).
De timing, toeval of niet, is bijzonder. Op 7 april verzochten Animal Rights en Faunabescherming het college van Gedeputeerde Staten van de provincie Gelderland om handhavend op te treden tegen NPHV vanwege het hek op ecoduct Oud-Reemst. En op 10 april weigerden Gedeputeerde Staten van Gelderland een ontheffing voor het verwijderen van wolven uit het NPHV, aangevraagd door datzelfde NPHV.
De provincie zegt:
”We zijn in overleg met de gemeente Ede en met het Nationale Park de Hoge Veluwe en we bereiden ons voor op stappen voor het geval dezelfde wolf weer dit soort gedrag gaat vertonen.”
Als er vervolgens foto’s opduiken van het 'incident' is er twijfel over de verhoudingen; de wolf lijkt wel erg groot.
De zelf-verklaarde ‘wolvenexperts’ van de Zoogdiervereniging, Maurice La Haye, Dick Klees en Glenn Lelieveld melden bij Omroep Gelderland niet genoeg bewijs te zien dat het om een wolf gaat of dat de foto ”waarheidsgetrouw” is. 1
Lelieveld heeft echter helemaal geen bewijs nodig dat er überhaupt iets gebeurt is: ”Dat een wolf zo dichtbij komt, is zorgelijk en opvallend. In een paar jaar tijd kwamen meerdere wolven in hetzelfde park opvallend dichtbij mensen. Dat is bijzonder. Waarom gebeurt dat hier?”
Hij heeft immers ‘incidenten’ nodig om zijn stokpaartje ‘zenderen’ van stal te kunnen halen: ”Je wilt deze wolf direct onder curatele stellen. Dat kun je het beste doen door te zenderen. Zo kun je individuele wolven het beste volgen.”
In hetzelfde artikel spreekt zijn collega La Haye hem tegen: ”We weten niet precies wat er is gebeurd. Het park volgt de wolven niet, dat staat het niet toe. We weten dus niet hoeveel en welke wolven daar rondlopen. Stel dat het een wolf was die beet, dan weten we nog steeds niet welke. Dan kan niet gericht worden ingegrepen.”
Eveneens op 14 april schrijft NPHV in een verklaring op haar website: "De directie van Het Nationale Park De Hoge Veluwe dringt er bij het bevoegd gezag dan ook op aan om de wolf in kwestie af te laten schieten. Voorkomen moet worden dat deze wolf op de Veluwe of elders in den lande opnieuw slachtoffers maakt." 2
Op 21 april gaat Zoogdiervereniging huurling Lelieveld stug verder met het ophitsen van de gemoederen tegen de wolf om zijn doel van het zenderen van een wolf te verwezenlijken. Wandelend in NPHV komen twee vrienden en hun dwergschnauzer een 'nieuwsgierige' wolf tegen. 3 In de beelden is niets verontrustends te zien. Lelieveld suggereert echter, zonder enig bewijs, dat de wolf gevoerd is. Lelieveld, zo schrijft de NOS, pleit ervoor om de wolf met een verdovingspistool te beschieten en vervolgens een zender te geven. "Dan komen dit soort situaties niet meer voor. Op deze manier leert de wolf dit gedrag af, en weet hij dat er bij mensen geen eten te halen is". Vervolgens escaleert Lelieveld de situatie verder door te stellen: "Het gaat een keer gebeuren dat de wolf een kind in de hand bijt, omdat hij denkt dat daar eten in zit. En dat wil je voorkomen".
Ook hamster-expert Maurice LaHaye van de Zoogdiervereniging doet op 23 april opnieuw een duit in het zakje bij De Gelderlander: ”Bij de wolf op de Hoge Veluwe had al eerder ingegrepen moeten worden, zegt Maurice La Haye in de podcast ‘Wat een Verhaal! van De Gelderlander. „Er was al bekend dat er daar een wolf rondliep die te vaak dicht bij mensen kwam.”
La Haye maakt zich ernstig zorgen over het gebrek aan ingrijpen van de overheid bij wolven die te dicht bij mensen komen. Als dat niet gebeurt, dan krijg je incidenten, zegt hij.” 4
De berichtgeving in de pers en uitingen van provincie, park en Zoogdiervereniging rondom deze 'incidenten' met wolven in NPHV vertonen een opvallende gelijkenis met die rondom wolf 'Bram' op de Utrechtse Heuvelrug in de zomer van '24. Lelieveld speelde als adviseur van de provincie Utrecht eveneens een grote rol in het demoniseren van die wolf.
De provincie vroeg daar uiteindelijk een 'zendervergunning' aan, die vervolgens door de rechter van tafel werd geveegd wegens gebrek aan onderbouwing. Nu daar reeds lang geen 'incidenten' meer hebben plaatsgevonden, richt Lelieveld zijn pijlen op de wolven in NPHV.
Lees ook hoe deze zelfbenoemde 'experts' er volstrekt langs zaten in Utrecht: SOLITAIRE WOLF BRAM BLIJKT VADER VAN WELPEN OP UTRECHTSE HEUVELRUG - EEN TIJDLIJN
Het blijft een bijzondere coalitie die het feitenvrij demoniseren van de wolf aandrijft: een park en provinciale bestuurders die geen wolven willen, een organisatie die wolven wil gebruiken voor hun eigen hobbyproject en mediakanalen die teren op sensatie.
Mocht er een vergunning worden aangevraagd voor 'zenderen' of 'afschot' dan zal deze opnieuw worden aangevochten door Animal Rights.
