Inspecties kalkoenenhouderij in 2025 - Gasconcentraties een probleem

Animal Rights vraagt sinds 2017 de inspectierapporten op uit de kalkoenenindustrie. Een in Nederland en België relatief kleine tak van de vee-industrie waarbij de snavels van de kalkoenen moeten worden afgebrand en het antibioticagebruik hoog ligt, om de dieren het houderijsysteem in economisch acceptabele aantallen te laten overleven.

2017-2024
In de 5 jaar tussen 2017 en 2022 werden slechts 54 documenten opgemaakt van 15 kalkoenbedrijven, een teken aan de wand. Meer dan 80% van deze documenten had niets met dierenwelzijn te maken. Wanneer er iets met betrekking tot dierenwelzijn werd geconstateerd was dat over het algemeen ‘bijvangst’ bij inspecties op administratieve malversaties.

Lees: OOK DE KALKOENENINDUSTRIE WORDT NIET GECONTROLEERD OP DIERENWELZIJN

Tussen 2022 en 2024 werd er op slechts 3 kalkoenenhouderijen gecontroleerd. En dan enkel na terugkoppeling over misstanden vanuit het Duitse slachthuis.

Lees: HET WELZIJN VAN DE ‘KERSTKALKOEN’ WORDT NIET GEÏNSPECTEERD

2025
Ook dit jaar vroeg Animal Rights de inspectierapporten op en er werd daadwerkelijk, hoewel vooraf aangekondigd, gecontroleerd door de NVWA.

Op 20 december 2024 stuurt de NVWA een aankondiging dat ze vanaf januari 2025 start met inspecties bij kalkoenenbedrijven: ”Mogelijk komt de NVWA ook bij u inspecteren.”
De kalkoenensector werd dus vooraf gewaarschuwd en kreeg zo de tijd om hun zaakjes op orde te brengen en/of misstanden te verbergen.

Volgens de NVWA staan er 27 of 28 kalkoenenbedrijven op hun lijst, waarvan er 21 zijn gecontroleerd.

Gasconcentraties
Het meest schrijnende geval dat uit de rapporten naar voren komt gaat over een kalkoenenbedrijf in Hellum (Groningen) met zo’n 20.000 kalkoenen. De inspecteurs constateren op 29 januari 2025:
”Nadat we ongeveer 10 meter de stal in waren gelopen, roken wij een scherpe geur in de stal, die wij herkenden als ammoniak. We merkten aan onze ogen en luchtwegen dat deze geïrriteerd raakten. Wij besloten de stal te verlaten.”

De inspecteurs besluiten de waarden van de ammoniak en koolstofdioxide te meten:
”Ongeveer 10 minuten later betraden wij opnieuw stal 4 om de concentratie ammoniak (NH3) en koolstofdioxide (CO2) te meten. Wij gebruikten voor deze meting een RAE lite gasmeter. De meter liep op naar meer dan 99 parts per million (ppm). Wij schatten dat de tijd tussen het betreden van de stal en het tijdstip dat de meter 99 ppm ammoniak aangaf, minder dan 1 minuut is geweest. 99 ppm is de maximale hoeveelheid ammoniak die deze meter kan meten. Wij, toezichthouders A en B, weten daardoor niet hoeveel ppm de ammoniakconcentratie exact was, maar wel dat het 99 ppm of meer was. De hoeveelheid koolstofdioxide was 3200 ppm tijdens deze meting, in stal 4. Voor onze eigen gezondheid hebben we de stal na de meting direct verlaten.”

De maximaal toegestane ammoniakconcentratie is 20 ppm. In stal 4 bevonden zich op dat moment bijna 5.000 kalkoenhennen van iets meer dan twee maanden oud. Ongeveer hetzelfde aantal kalkoenhennen van dezelfde leeftijd bevond zich in stal 3:
”Daarna hebben we een meting uitgevoerd in stal 3. Ook in deze stal roken we een sterke ammoniakgeur en voelden we dat onze ogen en luchtwegen geïrriteerd raakten. We zagen dat de meter, naar schatting binnen een minuut, 99 ppm aangaf.”

Er wordt een rapport van bevindingen opgesteld, waaruit deze citaten komen:
”We hebben bij houder aangegeven dat de ventilatie in de stallen niet voldoende was, gezien de gemeten CO2- en ammoniakconcentraties, We zeiden tegen houder dat er meer luchtverversing in de stal moet zijn. Houder gaf aan dat de mogelijkheden hiervoor beperkt zijn, gezien de invloed van de koude lucht die daarvoor moet worden binnen gelaten op de gezondheid van de kalkoenen. Houder heeft vervolgens maatregelen genomen om meer frisse lucht in de stal te laten.”

Wat die maatregelen dan zijn, wordt uit het rapport niet duidelijk en de inspecteurs vertrouwen dit ook duidelijk niet:
”Omdat houder aangaf dat de hoge concentraties ammoniak alleen na het frezen en bij de huidige weersomstandigheden optreden, hebben wij, toezichthouders A en B, besloten om enkele weken later opnieuw ammoniak- en CO2-metingen uit te voeren in de stallen.”
Frezen is het hakselen en mengen van het strooisel om de aangestampte ‘koek’ van uitwerpselen en stro op de stalvloer (mechanisch) los te maken.

Op donderdag 27 februari 2025 vindt een herinspectie plaats:
”We zagen aan de door de gasmeter gemeten concentratie ammoniak, dat deze wederom veel te hoog was: 99 ppm of meer in stal 1 en 2, gemiddeld 77 ppm in stal 3 en gemiddeld 56 ppm in stal 4. Deze metingen zijn op diverse plaatsen in de stal uitgevoerd (voor, achter, midden en zijkant), op ooghoogte van de kalkoenen.
Houder gaf aan dat stal 1 en 2 net gefreesd waren in de ochtend. Stal 3 en 4 waren volgens houder een week geleden gefreesd.”
In stal 1 en 2 bevinden zich duizenden kalkoenhanen van, dan, 3 maanden oud; in stal 3 en 4 dezelfde hennen als eerder. Deze dieren verblijven dus al maanden in deze verstikkende omstandigheden.

De kalkoenenmester wordt verhoord:
”V: Hoe vaak freest u de vloer van de kalkoenenverblijven?
A: Minimaal sowieso één keer in de week. De eerste vijf/zes weken niet. Twee weken vóór afleveren frezen we ook niet meer.
V: Hoe weet u hoe hoog het ammoniakgehalte is na het frezen?
A: Dat is boerenverstand. Geur et cetera.
V: Weet u wat de gevolgen zijn van een te hoog ammoniak gehalte, zo ja, kunt u aangeven wat deze gevolgen zijn?
A: Nee, ik weet niet wat de gevolgen zijn.
V: Wat heeft u er zelf aan gedaan om het ammoniakgehalte naar beneden te brengen?
A: Ventileren, maar dat gaat deels automatisch. Het is ook afhankelijk van de temperatuur, binnen en buiten. Dus bij koude lucht is er minder ventilatie.
V: Wat gaat u in de toekomst doen om te voorkomen dat het ammoniak gehalte weer zo hoog wordt?
A: Geen idee nog eigenlijk, dat moet ik nog uitzoeken. We gaan informeren bij andere kalkoenenhouders, hoe zij dat doen.”

De onwetendheid en desinteresse van deze veeboer zijn schokkend, maar niet verassend. Het levert hem een boete op van €1.500,00.
Of de NVWA daarna nogmaals gecontroleerd heeft bij dit kalkoenenbedrijf blijkt niet uit de documenten.

Ook bij een kalkoenenmester uit Uithuizen (Groningen) worden op 10 april 2025 gasconcentraties ammoniak gemeten ”van 36 tot 60 ppm, op meerdere plaatsen in de stal, op ooghoogte van de vleeskalkoenen die in deze stal gehuisvest waren.
Uit deze meting bleek ons dat de gasconcentraties in de omgeving van het dier schadelijk waren voor het dier.”

Bij deze veeboer blijkt ook de administratie niet op orde:
”Op 10 april 2025 zagen wij, dat in Avined (KIP) onjuiste slachtaantallen zijn vermeld.”
”Op 10 april 2025 zagen wij in Avined (KIP) geen capaciteit/taloppervlakte vermeld staan.”

Voor deze overtredingen krijgt het bedrijf slechts een officiële waarschuwing ondanks dat het bedrijf ook al voorkwam in een inspectie uit 2023.

Lees: HET WELZIJN VAN DE ‘KERSTKALKOEN’ WORDT NIET GEÏNSPECTEERD

Bij een kalkoenenmester in Linde (Drenthe) zijn de concentraties ook te hoog:
”We zagen dat de ammoniak en CO2 concentraties opliepen, volgens de houder deels als gevolg van de activiteit en de verplaatsing van de hanen. We maten ammoniak concentraties variërend van 25 tot 50 ppm en CO2 van 3000 tot 5500 ppm. Later, toen de dieren weer tot rust gekomen waren, hebben we in stal 1 nog snel een keer gemeten, toen was het 27 ppm ammoniak en 2200 ppm CO2. In stal 3 was het later voorin de stal 25 ppm ammoniak en 3000 ppm CO2.”
Maar hier wordt niet opgetreden.

Alarmsysteem en -plan
Bij de inspectie van een kalkoenenbedrijf in Creil (Flevoland) wordt de veeboer gevraagd hoe hij gealarmeerd wordt als de temperatuur in de stal te hoog wordt of de ventilatie uitvalt. Hij gaf aan dat er een alarm afgaat door middel van een hoorn. Op de vraag hoe hij dan bij een alarm op de hoogte wordt gebracht, moest hij toegeven dat hij geen melding via zijn telefoon krijgt.

Veebedrijven moeten een alarm hebben met twee parallelle verbindingen, dat de houders direct kan alarmeren bij bijvoorbeeld uitval van de ventilatie of een te hoge staltemperatuur. De kalkoenenmester:
“We waren niet op de hoogte dat dit moest. We hebben een alarm, dat is de toeter. Wij zijn altijd aanwezig op het bedrijf en zeker wanneer de temperaturen oplopen. Als er iets mis zou gaan in stallen kunnen wij gelijk acteren. We hebben de installateur inmiddels gebeld voor de installatie van een goed alarmsysteem.”*

Er werd een boete opgelegd van €1.500,00.

Een kalkoenenhouder uit Maasbree (Limburg) kreeg voor hetzelfde vergrijp een officiële waarschuwing.

Verder worden er officiele waarschuwingen uitgedeeld voor het ontbreken van een volledig alarmplan aan kalkoenenbedrijven in Helden (Limburg), Putten (Gelderland), Moergestel (Noord-Brabant), Oisterwijk (Noord-Brabant), Nederweert (Limburg) en Zwiggelte (Drenthe),

Administratieve fouten werden er verder nog gemaakt in Moergestel (”2 aanvoermeldingen en 1 afvoermeldingen buiten de wettelijke termijn van 5 werkdagen”) en Zwiggelte (”Er is geen oppervlakte opgegeven in KIP/Avined”, ”het aantal kalkoenen afgevoerd (uit- en weggeladen) naar de slacht niet altijd juist opgegeven in KIP/Avined”).

NVWA
Animal Rights is tevreden dat de NVWA eindelijk inspecties uitvoert in de kalkoenenhouderij, maar vindt het minder gepast dat men dat vooraf aangekondigd heeft; dat geeft mogelijk een vertekend beeld.
De gasconcentraties, vooral ammoniak, lijken een flink probleem te zijn. Hoe groot weten we niet, want op een aantal locaties werden deze niet gemeten en/of niet genoteerd. Veiligheid lijkt niet al te serieus te worden genomen in deze sector.

Animal Rights blijft vanzelfsprekend van mening dat kalkoenen helemaal niet gehouden moeten worden.